Soestdijk - Utrecht 32 km
Te 1⁄2 2 aten wij en verlieten te 1⁄2 3 het aangenaam Soestdijk. Na langs een vaart een uur en langs eene heide een uur gewandeld te hebben, kwamen wij in een dennebosch, waar ons neef Fr. v d Poll achteropreed in eene chais en ons zeide dat wij vlak bij Jachtlust waren.
Soestdijk – Bilthoven 16 km
Het is een nevelige waterkoude januaridag wanneer we ons vanaf station Baarn via het Baarnse bos met vijver en berceau naar de rand van Soest begeven. Vanaf de zichtlijn tussen de ‘bespottelijke naald’ en paleis Soestdijk lopen we vanaf nu voorlopig zuidwaarts. Fijn om weer een duidelijke rechte route voor ons te hebben. De jongens vervolgden waarschijnlijk met gezonde tegenzin nadat het hen door de vader van Dirk verboden was om nu al terug te keren van hun inspectietocht. We lopen over de Jachthuislaan, indertijd nog deel van Soestdijk.
We passeren het rietgedekte Jachthuis (niet langer behorend bij Soestdijk) en de Willemshoeve, een boerderij die in opdracht van Koning Willem II in 1834 werd gebouwd (nu als privé-stallen fungerend).We lopen ook langs de restanten van de Pijnenburger Grift en Praamgracht, ooit belangrijk voor de afwatering naar de Eem en de turfvaart van de nabijgelegen veengebieden.
Heide
Wanneer de hekken van Soestdijk ophouden steken we de grote weg over en lopen we naar de restanten van ‘eene heide’ nu De Stulp genoemd. In het waterkoude grauwe licht ziet het er nogal oer en bar uit. Stel je toch eens voor dat je je hier in prehistorische tijden warm en droog moest zien te houden. Vroeger was heus niet alles beter.
De postzegel heide wordt gevolgd door dennenbossen. We schampen daarbij Drakensteyn. Pas nu realiseer ik me dat de jonge Beatrix en Claus indertijd als het ware in de achtertuin van hun ouders woonden. Dat ze zo op de koffie in Soestdijk konden gaan. Al die jaren dat ik als kind naar het defilé op Soestdijk keek, en ook daarna, heb ik nooit beseft dat moeder en dochter 5 km uit elkaar woonden. Het doet een beetje afbreuk aan het onafhankelijke en zelfstandige imago van Beatrix dat ik had, al is dat verder ongegrond.
Gaudeamus
We slalommen door de dennenbossen, waar we in de waterkoude neveligheid op een gegeven moment wel genoeg van hebben. Op het moment dat we kunnen doorsteken naar de doorgaande weg vanaf Soest (waar de jongens over aankwamen), doen we dat ook. We passeren daarbij Huize Gaudeamus. Een prachtig huis in zuivere Amsterdamse Schoolstijl.
Huize Gaudeamus is zo’n plek waarvan ik weet dat die bestaat, maar nooit gedacht had dat ik er nog eens voor zou komen te staan. Gaudeamus zit in een ander compartiment in mijn hoofd, het compartiment met muziekgeschiedenis en werk, dat geen enkel verband houdt met wandelen in de fysieke wereld. In Huize Gaudeamus, ooit het zomerhuis van de componist Julius Röntgen, werd in 1945 de basis gelegd voor de stichting Gaudeamus, ter bevordering van de muziek van hedendaagse Nederlandse componisten. Gaudeamus bestaat nog steeds als Muziekweek, een festival.
Bilthoven
We zijn in Bilthoven. Langs de doorgaande weg van Soest staan grote villa’s, allemaal ruim na 1823 gebouwd. ‘Toen zal het een lommerrijke weg met hier en daar een boerderij geweest zijn’, oppert Maddy. Dat lijkt mij ook zeer waarschijnlijk. Heel Bilthoven bestond in ieder geval nog niet in 1823.
De weg brengt ons in een rechte lijn bij het station. Voor vandaag breien we er een eind aan. Het centrum van Bilthoven en Jagtlust is voor de volgende keer.
Bilthoven – Utrecht 16 km
Die keer volgt spoedig, met veel mooier weer ook. Goudgeel licht tussen de kale takken. We lopen vandaag grofweg de NS-wandeling Beukenroute. De doorgaande weg vanaf Bilthoven is niet prettig om helemaal af te kachelen, maar we gaan wel eerst even kijken bij Jagtlust dat niet ver van het station aan de doorgaande weg ligt.
jagtlust
Jakob en Dirk werden van de weg geplukt door neef van der Poll (die hen in Soest ontving). Hij kwam ze met de sjees achterop rijden. Samen brachten ze een kort bezoek aan het buiten Jagtlust.
Wij gingen er dus op en bleven een kwartier met grootmama praten. Oom v.d. Poll die 's morgens een flaauwte gehad had vond ik zeer afgevallen.
Jagtlust staat er nog steeds en is nu in gebruik als gemeentehuis. Het ligt nog steeds voornaam te wezen aan de rand van een groot gazon. Bij de plannen voor de (latere) aanleg van de spoorlijn van Utrecht naar Amersfoort zou het spoor ook over een gedeelte van de grond van Jagtlust lopen. De toenmalige eigenaar stond hiervoor kosteloos de grond af voor het station op voorwaarde dat de trein tweemaal per dag in beide richtingen een stop zou maken in de gemeente. Zo ging dat dus in tijden vóór inspraakavonden, actiegroepen en polderende gemeenteraden. 1882 werden delen van het landgoed verkocht.
De weg naar den Bildt was zeer lief: naar Utrecht beviel mij minder als zijnde te open en eentoonig.
Beukenburg
Na een beetje rondgekeken te hebben lopen we naar een spoorwegovergang en zoeken we de lommerrijke paden van de Beukenburgroute op. Over zachte paden en lanen tussen de bossen en weilanden lopen we in de richting van Utrecht. Op de horizon zien we al een beetje hoogbouw van de stad opdoemen.
We zijn aangenaam verrast door de landerijen en bosschages van Beukenburg. Met andere Utrechtenaren kuieren we heerlijk in de groene ruimte dicht bij de stad. Het diffuse zonlicht strijkt op ons neer. We lopen langs een fort van de waterlinie, dat lekker in z’n sop ligt gaar te koken en komen dan bij de A27. Even losgerukt van het landschap op de menselijke maat moeten we het vierbaans asfaltgeweld passeren, maar niet veel later lopen we alweer in een aardig stadsparkje. We komen weer op de doorgaande weg naar Soest die hier de Biltstraat heet. Langs een mooi oud kerkhof (1875), waar het silhouet van een neogotische kerk stemmig tussen de kale takken afsteekt. Het licht begint al behoorlijk weg te lopen.
Maliebaan
We betreden de brede kaarsrechte en 1 km lange Maliebaan. Een maliebaan leren we, is het speelveld voor het maliespel. Het spel heette oorspronkelijk pallemaille wat werd verbasterd tot malie. Het was de bedoeling dat je met een soort croquethamer (maille) een bal (paille), laag bij de grond, in zo weinig mogelijk slagen, tegen de maliepaal aan het
eind van de baan moet zien te slaan. Oorspronkelijk een buitenspel van het Franse hof en in de 17ee eeuw naar Nederland overgewaaid. Leuk om te lezen dat het in Engeland tot Pall Mall werd verbasterd en dat we het woord mall, in de zin van openbare schaduwrijke laan, nog herkennen in de Engelse en Amerikaanse aanduiding voor winkelstraten en winkelcentra.
maliebaan
Het maliespel verloor, net als het soortgelijke kolfspel, tegen het eind van de 17e eeuw langzaam zijn populariteit. Napoleon kreeg bij zijn inspectietocht door Nederland, in 1811 vrij baan op de maliebaan voor een wapenschouwing. De baan werd steeds vaker gebruikt voor andere zaken. In 1885 werd er het eerste Nederlandse fietspad aangelegd en in de 20e eeuw waren er paardenwedrennen.
Prachtige baan die Maliebaan, ruimtelijk, veel groen, mooie gevels en kalme sfeer. Op de kop van de baan twee replica’s van de maliepalen. Jakob en Dirk nemen hun intrek bij De Zwarte Arend, een logement bij de Wittevrouwenpoort aan de Singel. Toen was dat de harde rand van Utrecht.
Zwarte Arend
Te 6 ure kwamen wij in den Zwarten Arend aan, vonden er ons goed. Na wat rondgedrenteld thee en wijn gedronken te hebben gingen wij naar bed.
Wittevrouwenpoort
Wij steken de singel over en lopen via de oude straatjes door het centrum naar het station en de grootste architectonische misser van Utrecht: Hoog Catharijne. De Catharijnesingel is onlangs weer teruggebracht als gracht, maar dat kan het stadsplanningszeer maar ten dele verzachten.
In Utrecht zoeken de jongens de volgende dag Jakobs Oom Ram op en die neemt hen op sleeptouw langs andere relaties en de bezienswaardigheden van de stad. Ze drinken overal kopjes thee en lezen een keer ‘nieuwspapieren’ in de sociëteit. De sociëteit is waarschijnlijk de studentenvereniging die indertijd samenkwam in een koffiehuis aan de voet van de Dom. Met ene freule Henriette Van Zuylen en haar zuster wandelt Jakob over de Maliebaan.
Is de stad van binnen somber en melankoliek van uitzien, de buitenwallen, die in een elendig verval zijn leveren een nog droeviger gezicht op, behalve aan de kant der Witte Vr. Poort waar vier bastions zeer lief tot tuinen zijn aangelegd en zelfs een lakmoesfabriek en eene suikerrafinaderij bevatten. De sluis over de vaart naar Amsterdam is nieuw en de ingang verbreed, ook is de enkele ophaalbrug die wat verder over die vaart ligt tot een dubbele gemaakt om de passagie der breede Keulenaars gemakkelijk te maken, 't welk met de verandering der Hoogesluis in verband staat.
Ook heeft hij iets te melden over wat niet anders dan het begin van de faculteit Diergeneeskunde van Universiteit van Utrecht kan zijn:
Utrecht bloeit tegenwoordig meer dan eene andere stad in ons vaderland. De populatie wordt op 35.000 zielen begroot; als voorname redenen dier welvaart beschouwt men den bloei der academie, het groote garnizoen, nog door een paar honderd man lanciers vermeerderd, het militair gerechtshof, de veeartsenijschool enz. Van deze laatste echter wacht men weinig goeds. De proeven aldaar gedaan hebben juist den besten uitslag niet; daarenboven zullen de boeren althands in het begin meer met hunne eigene oude praktijk en die hunner smids ophebben, dan met de nieuwe theoriën der veeartsen, welke nu ook aan de school te veel als Heeren gekleed en gewend worden, en zich slecht aan het boerenleven zullen kunnen wennen; dus ook nog minder vertrouwen inboezemen bedsteden.
Hoe de tijden kunnen veranderen, en hoe tekenend het is dat Jakob de strenge standenmaatschappij als een eeuwig en onveranderlijk gegeven beschouwde. Na twee dagen houden Jakob en Dirk Utrecht voor gezien en reizen ze snel door, per trekschuit.
Volgende deel Van Lennep
Bekijk alle delen op de Overzichtspagina Van Lennep.
Praktische informatie
Soestdijk - Bilthoven
16 km
Beginpunt: Station Baarn
Eindpunt: Station Bilthoven
Bilthoven - Utrecht
16 km
Beginpunt: Station Bilthoven
Eindpunt: Station Utrecht centraal
