Al snel zijn we weer in Zwolle voor een korte Van Lennep-excursie. Het is een grijs en wisselvallig weekend. Jakob en Dirk verblijven een paar dagen in de stad, en bezoeken verschillen de relaties. Ook maken ze een dagtochtje naar Hattem.
Omdat het eerste dagje van ons weekend het beste weer heeft beginnen wij met het uitje naar Hattem. We nemen de bus van station Zwolle. Jakob en Dirk wandelen langs de net aangelegde Willemsvaart de stad uit en nemen een bootje naar de overkant. Ze treffen Hattem aan in diep verval.
Deze elendige stad doorgewandeld zijnde begaven wij ons door korenvelden heen over de heide naar den berg in derzelver nabijheid gelegen, beklommen dien en genoten een uitgestrekt panorama over de omliggende landstreek hadden, tot aan Nijkerk toe. Onder aan den berg ligt het kasteel Mole Cate, thands eene woonplaats van honden. Naast hetzelve zijn twee papierfabrieken, welke een beekje dat van den berg afhuppelt aan den gang brengt. Te Hattem gekeerd, dronken wij koffi. Zeer diep is het verval dier stad; dezelve is bijna niet doorterijden wegens de slecht geplaveide straten: echter betaalt men hier als in de meeste Overijsselsche steden zeer veel aan straatgeld. De poorten zijn zoo klein en laag dat geen gewoone Hollandsche koets of chais erdoor zoude kunnen. Langs een anderen weg keerden wij terug, zagen aan den IJssel twee steenovens die veel te doen hebben wegens de geringe prijs der aldaar gemaakte steen.
Hattem
Wij treffen het knusse oude centrum van Hattem gerestaureerd en rechtgetrokken aan. We zouden met koets en alles makkelijk onder de poort door kunnen. In het hoofdstraatje gieten de winkels en horecagelegenheden warm geel licht over de keurig geplaveide straten. We lopen een rondje langs de mooie gevels, pikken bij het VVV de route van een Klompenpad op en drinken koffie in een eenvoudige lunchroom. Straks gaan we nog even bij het Voermanmuseum kijken, maar eerst het zuinige daglicht ten volle benutten met wandeling in het ommeland.
Klompenpad
Het Klompenpad brengt ons naar landgoed Molencate en slingert langs alle hoogtepunten in de herfstige bossen. Langs de voormalige papiermolen, de sprengen en het huis, dat er vandaag de dag weer picobello bij ligt. We beklimmen de berg (de Trijnselenberg), maar krijgen geen uitgestrekt panorama, wel een mooi zicht op de herfstkleuren in de omliggende bossen. Aan de kop van een spreng staat de 400 jaar oude Mariabeuk, daar geplant om de spreng te markeren. Het is verleidelijk om te denken dat Jakob en Dirk even bewust naar deze toen al 200 jaar oude boom hebben staan kijken.
IJssel
Het pad ons naar de Veluwse wetering, die afwatert in de de IJssel. We maken een klein ommetje over Landgoed Hezenberg (een christelijk centrum voor GGZ, pastoraat en retraite), waar niemand thuis lijkt te zijn. We krijgen een prachtig uitzicht in de richting van de IJssel en naar Zwolle over uitgestrekte weilanden. We lenen wat plastic stoeltjes van het terras, eten wat uit de rugzak en kijken vanaf het bordes van een 19e eeuws huis naar de verre horizon langs een paar monumentale bomen. Wat een fijne plek.
Wanner we tegen vieren Hattem weer binnenlopen hebben we nog een uurtje voor het Voermanmuseum. Goed te doen, want het is erg klein. Het museum is gewijd aan Voerman vader en Voerman zoon. Voerman junior, waar we op af komen, is bekend van de tekeningen en aquarellen die hij voor de Verkade-albums maakte waaronder panoramische rivierlandschappen en precieze tekeningen van bloemen en dieren.
Zwolle
Het is al diep in de schermertijd als we bij de bushalte staan. Binnen een kwartiertje staan we in Zwolle centrum en lopen we naar ons hotel voor de nacht, net buiten de oude wallen. Het is nu alweer zo donker dat we al het bezichtigen voor morgen bewaren.
Voetbalsupporters
We gaan er nog wel even uit om te eten. We laveren tussen troepjes PEC Zwolle supporters, die al vuurwerk afstekend en vechtlustige slogans schreeuwzingend op weg zijn naar de wedstrijd met Cambuur. Zwolle staat onderaan in de competitie. Willen zij hun benarde positie overschreeuwen en aantonen dat ze heus geen losers zijn? Ze bereiken onsinziens het tegendeel, maar in onze zienswijze zijn ze ongetwijfeld niet geïnteresseerd. We eten in Het Refter (het refter?, moet dat niet de refter zijn?), een restaurant in een deel van het voormalige Bethlehemkloostercomplex, een van de oudste gebouwen van de stad. Rond 1823 zat hier het garnizoensmagazijn. Zwolle was toen een garnizoensstad, een plek waar een militaire aanwezigheid was gestationeerd, voor bewaking en het geval van je weet maar nooit. In het grote eet- en drinklokaal is het zo druk als in de dagen voor corona. Het gezellige geroezemoes kruipt tegen de hoge muren op tot het oude houten plafond. Later lezen we dat PEC van Cambuur heeft verloren met 1-2, en dat de ME eraan te pas moest komen bij het stadion. Ook dat is weer net zo vanouds als voor de corona-maatregelen. Elk voordeel heeft zijn nadeel.
De zeven provinciën
De volgende dag is het wisselvallig weer. Felle opklaringen wisselen zich af met korte stevige buitjes. De plu’s beurtelings opstekend en inklappend kriskrassen we door het oude centrum op zoek naar Lennepania.
De jongens kwamen met de boot uit Kampen aan en betrokken een logement ‘tegenover de poort’. Dat lijkt De 7 provinciën te zijn, inderdaad recht tegenover de Kamperpoort gelegen. Een knooppunt waar ook postkoetsen af en aan reden. Het pand staat er nog, de poort niet meer.
Odeon
Daarna vinden ze na ‘lang dwalen’ het postkantoor en gingen de ontvangen brieven lezen. Ze gaan langs bij mensen uit hun netwerk en met een daarvan, de heer Tobias, bezoeken ze de sociëteit ‘buiten de stad’ en drinken daar thee. Het statige voormalige postkantoor van Zwolle, waar nu hippe horeca huist, stond er nog niet in Jakobs dagen. Ons speurwerk leidt naar het Odeontheater tegenover de Fundatie. Het vroegere postkantoor heeft hier gezeten voor de uitbreiding van de schouwburg. Mede door de steigers van de huidige renovatie zijn alle eventuele postkantoorsporen onzichtbaar. Er barst een stevige bui los en wij grijpen de gelegenheid aan om koffie te drinken in het theatercafé, dat net opengaat.
Kolfbaan
De sociëteit buiten de stad was de kolfbaan van het ‘collegie’, een eindje buiten de Sassenpoort (nu al heel lang helemaal volgebouwd en deel van de stad). Je zou dat kunnen omschrijven als een sportvereniging. Kolfen was in de 18e en 19e eeuw een populaire sport onder de gegoede burgerij. Kolf lijkt niet toevallig op golf, want beide sporten doen iets met een bal en stick waarmee je moet mikken, maar blijkbaar is het kolven geen regelrechte voorloper van het golven. Leuk om te lezen dat de gezegdes: ‘Kofje naar mijn hand’, ‘paal en perk stellen’ en ‘de plank misslaan’ uit het kolven komen.
Anyhow, de kolfbaan was een dependance van de Groote sociëteit, een gebouw naast het huidige museum de Fundatie, waar de chicste heren van Zwolle zich met elkaar verpoosden, en waar Jakob en Dirk de volgende dag naartoe gaan.
Kerkbezoek
Maar daarvoor bezochten ze kerk op het grote kerkplein, waar ze zich op de voornaamste plaatsen in de banken schuiven. Zo vanzelfsprekend gedragen ze zich naar hun stand. Van Lennep kruist blikken met een aantrekkelijke jonge vrouw die hem lijkt te herkennen, maar hij heeft geen idee. Na de kerkgang luisteren ze op de markt naar de “veldmuziek van de dragonders “(bereden infanteristen) die er in het garnizoen gelegerd zijn”.
hoofdwacht
De grote torenloze kerk wordt gerenoveerd en staat nu in steigers, reguliere diensten worden er al niet meer gehouden sinds 2010. Opmerkelijk eigenlijk voor de biblebelt. Nu worden er concerten gehouden, tentoonstellingen gemaakt en is een bezinningsruimte. Door de dichte deuren kunnen we nog net een blik op het interieur en het machtige orgel werpen. Aan de zijkant is een mooi barok gebouwtje tegen de kerk geplakt. Het is de hoofdwacht van het garnizoen, een post van waaruit de wachtrondes gemaakt werden en wellicht de plek waar de dragonders hun veldmuziek ten beste gaven.
Groote sociëteit
Aansluitend gaan ze met de heer Tobias naar de Groote sociëteit voor koffie. De Groote sociëteit bestaat nog steeds als zodanig en ze huizen ook nog in hetzelfde gebouw. We kunnen aan er de achterkant een mooi blik op werpen en bewonderen de eeuwenoude boom die het gezelschap in 1823 mogelijk ook door de ramen kon zien zitten converseren.
groote sociëtet
Gouvernante
Na de koffie maakt het gezelschap nog een wandeling en treffen daarbij de vrouw van de heer Tobias met in haar gezelschap onder meer de mooie vrouw uit de kerk. Jakob is zeer prettig verrast. Meneer Tobias fluistert Jakob toe dat de vrouw hem heel goed kent, maar Jakob heeft nog steeds geen idee. Ze blijkt een gouvernante te zijn.
Dat Jakob zoveel tekst aan haar besteedt en duidelijk gefascineerd door haar is, wijst volgens biografe Maria Mathijssen op dat er zeer waarschijnlijke een stevige flirt tussen de twee heeft plaatsgevonden. Dat Jakob haar niet herkent heeft alles met de standenmaatschappij te maken. Alleen je gelijken waren het waard om onthouden te worden, de rest van de ontmoetingen waren functioneel of dienstbaar. En met die mensen knoop je geen wederkerige banden aan. Een gouvernante viel een beetje tussen de standen. Ze kende de etiquette en omgangsvormen, was goed opgeleid en resideerde tussen de familie, maar bleef uiteindelijk toch personeel. In het reisverslag laat Jakob verder niets los over de ware de aard van hun relatie. Het zou ongepast zijn om dat in de openbaarheid te brengen.
sassenpoort
Jakob en Dirk brengen een genoeglijke avond door met de familie Tobias en hun gasten. Wij doorkruizen nog wat oude straatjes van Zwolle en wanneer we de hele oude stad hebben uitgekamd en veel leuks hebben gezien, nemen we een late lunch bij het eetcafé Ingeburgerd (lekkere spullen!). Nog geen week later komt deze zaak met andere Zwolse horeca-ondernemingen in het nieuws omdat ze dreigen zich niet aan de nieuwe sluitingstijden van een vers pakket coronamaatregelen te houden. Uiteindelijk binden ze in, maar ik begrijp het allemaal wel. Zoveel willekeur, omzetverlies en onzekerheid kan toch niemand lang verdragen.
Volgende deel Van Lennep
Bekijk alle delen op de Overzichtspagina Van Lennep.
Praktische informatie
Hattem rondwandeling
Hoewaardsepad
11 KM
Routebeschrijving:
Klomenpaden.nl