Lochem – Borculo 18 km
We beginnen in Lochem voor een vijfdaagse tocht. We hebben plannen tot Doetinchem, maar omdat er een hittegolf in aantocht is, houden we er ernstig rekening mee, dat we na drie dagen de tocht zullen afbreken.
Het toeval wil dat een bevriend stel in het huis van haar ouders in Doetinchem logeert. We hebben daarom daar de auto geparkeerd en reizen met bus en trein naar Lochem. Daarmee beperken we de reistijd in mondkapje en kunnen we, wanneer de hittegolf eenmaal gearriveerd is, met airco naar huis rijden.
Jakob en Dirk liepen in een zomer met slecht weer met heel veel regen. Het is een van de redenen waarom ze zo vaak vluchten naar trekschuit of rijtuig. Maddy en ik beschouwen de hitte als onze ergste vijand tijdens het wandelen en zijn weleens jaloers op die koele zomer van 1823. Hoewel lopen in harde regen ook geen pretje is. Bovendien was er indertijd nog geen sprake van waterdichte kleding. Je had het maar te verduren met je volgezogen jas.
Deel van de nagelopen wandeltocht die Jakob van Lennep en Dirk van Hogendorp maakten in de zomer van 1823. Bekijk alle delen op de Overzichtspagina Van Lennep.
Voor het traject naar Borculo heb ik voor een etappe van het Graafschappad gekozen. Dat is in de grond van de zaak een pad dat parallel loopt aan de oorspronkelijke route. Maar ook hier spelen de geasfalteerde N-wegen ons parten.
's Morgens te zes ure het somber Deventer verlaten hebbende, wandelden wij door heiden en korenvelden langs akelige en hieren daar overstroomde wegen naar Loghem, waar wij te elf ure aan kwamen. Na koffy gedronken te hebben, bezichtigden wij het vlek, dat, door alleraangenaamst geboomte omplant, midden in vruchtbare velden gelegen, en door een bevallig riviertje bewaterd, een zeer vrolijk voorkomen heeft.
Lochem
Via het historische centrum van Lochem komen we in de villawijk. Prachtige huizen die speels opgesteld staan aan de rand van een park met vijvers. Een lokale bewoner die zijn hond uitlaat vraagt of wij wel eens een hele grote goudvis hebben gezien. Hij wijst op de vijver waar wij een goudkleurige grote karper al van afstand zien zwemmen. ‘Is dat geen karper’, vraag ik. ‘Alle goudvissen zijn karpers’, zegt de man. ‘Deze ken ik al zo lang ik hier woon, 40 jaar’. ‘Is het dan niet een nazaat’, vraag Maddy. Hij dacht van niet. En waar we naar toe gaan. Naar Borculo, zeggen we. Vervolgens begint hij omstandig een route uit te duiden. We laten hem begaan en lopen vervolgens gewoon verder over het Graafschapspad. Er komt een herinnering boven drijven aan een hotel garni waar we ooit hebben gelogeerd tijdens een tweedaagse NS-wandeling. Du moment dat we er over praten staan we voor de witte villa. Dat is grappig. Toen een hotel zonder restaurant, nu een B&B, wat dus op hetzelfde neerkomt.
Boerderijen
Lochem uit, lopen we mooi door de bossen op de Lochemse berg en vervolgens de kale berg. Daarna akkers. Het mais staat al hoog, bij de aardappels is het loof doodgespoten. We genieten van de Saksische boerderijen met hun houten geveldelen en de solitaire eiken. In Barchem is “de groene jager” gesloten dus drinken we verderop thee uit de thermos op een picknickbank. Mooie donkere luchten neigend naar onweer, maar de opklaringen winnen het steeds. Even voor Borculo lopen we over een smal prachtig landgoedpaadje langs de Berkel. Dan over de oude toegangsweg Borculo in.
Te half zes eindelijk kwamen wij in de elendige stad Borkulo aan die zich door akelig vervallene huizen en met vuilnis en mist bedekte straten onderscheidt.
Borculo
Dat is nu wel anders: een mooi historisch centrum met fijne grachtjes. We steken door een arboretum-achtig park door naar het enige hotel dat nog een bedje vrij had: Berkel Palace. Het ligt net buiten het dorp aan een recreatiemeertje. Ontspannen sfeer in jaren ’80 entourage. Behalve het lange wachten op het eten omdat onze bestelling niet aan de keuken was doorgegeven, hebben wij het hier prima naar ons zin.
logement de schuur in vroeger tijden
Van Lennep, logerend in logement de schuur van Martens tegenover slot Borculo, bezoekt ’s avonds mevrouw de Mapasche in haar kasteel. (Het slot en het logement zijn al lang geleden is gesloopt. Op dat terrein ligt nu een sportpark). In het kasteel was de glorie al een stuk verder vergaan:
Nu traden wij het groote kasteel in. In eene oude, groote doch nog slecht gemeubileerde kamer, waar de rotten (ratten) over den vloer wandelen, ontfing ons Mevrouw de Mapasche, hare zuster en hare dochter Elmire met de grootste gulhartigheid. Alle drie zagen er gezond en frisch uit: de laatste zelfs was een aartig meisje geworden. Het was dier arme kluizenaarsters eene groote vreugde mij te zien: ik moest ook eene flesch wijn bijna geheel alleen opdrinken. Te tien ure trok ik weder naar huis, at nog eenige weer opgewarmde erwtjens en sliep zeer gerust.
Slot Borculo
Borculo - Groenlo 20 km
Over de route naar Groenlo heeft Van Lennp geen beschrijving voorhanden:
Te half vijf waren wij reisvaardig en wandelden langs een moerassig doch vrij beplant land den weg op naar Groenlo of Grol. Eene rechte beschrijving van den weg te geven is mij onmogelijk want het mistte twee uren achtereen zoo sterk dat wij geen vier passen ver zien konden, en aan een arbeider vroegen hoever wij nog van Grol waren toen wij aan de poorten der stad stonden. Deze vesting door Frederik Hendrik en Vondel beroemd is niet onaartig, maar deszelfs wallen zijn deerlijk ingestort Wij ontbeten er in eene zeer morsige herberg; dan het ontbijt was goed en kostte slechts vijf stuivers de persoon.
Wij hebben zelf een aardige route aan elkaar gewandelknooppunt, omdat de aangewezen Groenlose weg wederom een drukke verkeersweg is. Het is zonnig weer met een lekker fris windje. We lopen lekker onder de eiken en beuken in de ochtendkoelte. Wanneer we langs een vriendelijk ogende mimi-camping komen kijken we of er koffie is. Die is er, weliswaar uit de automaat, maar toch heel fijn. De vriendelijke beheerder wijst ons de weg en een campinggast komt een praatje maken.
Kerkepad
We vervolgen onze weg en komen na een schouwpad langs een klein stroompje vol watergentiaan op een opnieuw toegankelijk gemaakt kerkepad. Een prachtig smal gravelpad, afgezet met jonge knotwilgen. Zo af en toe passeren er wat fietsstellen, maar verder is het weldadig stil tussen de grote kavels grasland. Het pad brengt ons bij de kerk in Beltrum. Wij hadden iets verwacht van Beltrum, ook omdat de kerktoren zo gezellig boven de bomen uitstak, maar Beltrum valt tegen. Er hangt een doodse stilte tussen de wederopbouwwijken rond de wat deprimerende katholieke kerk. Gelukkig is de Coop open en daar kwamen we eigenlijk voor. We kopen wat fruit en brood en eten die later op, langs het kerkepad aan de andere kant van het dorp. De kersen smaken uitstekend.
Ruilverkaveling
Na het kerkepad komen we tussen de enorme kavels met gras en mais. ‘Een graswoestijn’, zegt Maddy. We betreuren de ruilverkaveling die in de contreien al in de jaren ’50 grootscheeps werd aangevat. Toen een goed idee om meer te kunnen produceren en, met de oorlog nog maar net over, minder afhankelijk te zijn van import. Maar eeuwig zonde van het kleinschalige landschap blijft het.
Groenlo
We betreden Groenlo en zijn verrast door het charmante historische centrum binnen de vesting. We logeren in een cafe/biljartcentrum met kamers. An sich niet iets waar we voor zouden kiezen, maar ook in Groenlo was de spoeling van beschikbare kamers dun. Hoewel de Schlagers en de vette lach al uit het cafegedeelte schallen, is de ontvangst hartelijk, de kamer eenvoudig maar prima en stil, en de sfeer goed. We eten bij een ouderwetse chin.ind.-restaurant. Uit nostalgische overwegingen en omdat het hier nog kan. Ze sterven immers in rap tempo uit.
Daarna lopen we rondje door het centrum: mooie oude kerk, groene vestingwallen, een stukje oude stadsmuur, een stadsboerderij in vakwerk en een paar historische straatjes met in een daarvan de eerste brouwerij van Grolsch, het bier uit Groenlo of Grol zoals het stadje ook genoemd wordt. De oude protestante kerk is open. We steken ons hoofd om de deur, maar worden onmiddellijk tegengehouden door een vrouw die vertelt dat er een bierproeverij wordt opgebouwd. ‘Oh, vraag ik, worden er dan geen diensten meer gehouden?’
‘Jawel’, er is nog een hoekje in de kerk ingeruimd voor diensten’, zegt de vrouw, en nee, we mogen geen blik werpen op het interieur.
We staan perplex: een bierproeverij in een werkende protestante kerk. ‘De protestantse God zal zich omdraaien in zijn graf’, zegt Maddy.
Groenlo – Bredevoort 20 km
Dwars de heiden door kwamen wij te tien ure aan Breedevoort, eene lelijke stad midden in breede moerassen liggende.
De uitbaatster van het biljartcentrum serveert ons een prima ontbijt in het bruine cafe en zwaait ons allerhartelijkst uit. We halen nog even wat lunchbroodjes bij de chique bakker op het plein, een hofleverancier met bijbehorende nuffige dames achter de toonbank. Wat is dat toch bij sommige banketbakkers. Hoewel een uitstervend soort zijn er nog steeds keurige dames achter de toonbank die zich eigenlijk beter voelen dan hun clientèle. Zou dat nog een overblijfsel zijn uit de tijd dat brood volksvoedsel was en suikerbakkers voor de hogere kringen werkten?
Voormalige tramlijn
We haken vandaag aan op een etappe van het Scholtenpad. Maddy vond op de kaart een wandelpad Groenlo uit dat zo recht was, dat het wel een ontmanteld spoorlijntje moest wezen. En ja, het blijkt het tracé van de oude tramlijn naar Lievelde te zijn, heringericht voor wandelaars en fietsers.
Ruïne
Werkelijk een heerlijk pad omzoomd door eiken die voldoende schaduw bieden, waardoor het samen met het koele windje, zeer aangenaam wandelweer is. We passeren Lievelde en lopen door de bossen naar Vragender. Daar komen we langs een ruine van een Jacobuskapel. Meer dan de restanten van een paar muren is het niet, maar het staat er dromerig bij tussen de bomen, als op een 19e eeuwse romantische tekening. Verderop komen we langs een schaduwrijk terras. We nemen plaats, kijken om ons heen en zien aan de belendende tafeltjes dat de service erg langzaam is. De mensen scrollen zwijgend en verveeld door hun telefoons en bijna nergens is een consumptie te bekennen.
Dat geduld kan ik tegenwoordig nauwelijks nog opbrengen. Ik loop naar binnen om te vragen of ik aan de bar kan bestellen, maar het meisje zegt dat ze aan tafel komt. We wachten nog even, zien het meisje daarna niet meer en besluiten op te stappen. Een ander tafeltje besluit hetzelfde. Het arme kind moest het volle terras waarschijnlijk in haar eentje doen, dus ik verwijt haar niks, maar haar werkgever.
Tevreden over onze beslissing, lopen we verder over mooie zandpaden tussen de eiken. De temperatuur loopt ondertussen flink op. Het windje waar we de hele dag zo van genoten hebben, markeert de overgang naar het hogedrukgebied dat de komende week als een hittegolf over ons uitgestort zal worden. Geen fijn vooruitzicht.
Bredevoort
We pauzeren onder een boom in het schaduwrijke gras met een afkoelend windje, komen door het Kloosterbos (waar vroeger een klooster stond) en lopen de laatste zeer warme kilometers naar het historische plaatsje Bredevoort.
Hotel Bertram, we krijgen een kamertje in de koele annex. Een vakwerkhuis met dikke muren waar de zon nauwelijks vat op heeft. In andere weer zou het een sombere donkere kamer zijn, nu voelt het als een heerlijk koele grot in een verschroeiend klimaat.
Na de douche lopen we rond in het boekenstadje, dat overduidelijk over de boekenbloeitijd heen is. 20 jaar geleden waren er nog 30 antiquariaten, nu zijn het er nog maar zes. Wat wil je ook, internet heeft het speuren naar titels veel eenvoudiger gemaakt en de boeken zelf zijn enorm in waarde gedaald. In de weinige etalages liggen de door de zon ontkleurde boeken er triest bij. Het stadje zelf is nog steeds prettig om doorheen te lopen. Mooie pandjes, fijne sfeer.
We eten op het terras van Bertram een lichte maaltijd en voelen de temperatuur langzaam tot aangename waardes dalen.
Dirk maakt in Breedevoort, het is dan 10 uur 's ochtends, advocaat van brandenwijn en eieren, die hij zeer duur betaalde, schrijft Jacob. Jacob houdt niet van advocaat, maar drinkt uit ‘inschikkelijkheid’ 3 glazen mee. Het valt verkeerd bij hem en starnakel dronken strompelt hij tot Doetinchem voort.
Bredevoort – Aalten 6 km
De hittegolf is een feit, we breken de wandeltocht af. Een laatste loopje naar het station van Aalten dat maar een paar kilometer verderop ligt. We ontbijten vroeg om in relatieve koelte te lopen. Het is een aardig wandelingetje langs het water en we betreuren dat we niet verder kunnen.
In Aalten sluiten we af met een koffie op het plein naast de kerk. Dan de mondkapjes op en in de trein naar Doetinchem, waar we onze vrienden uitgebreid bezoeken voor we met de airco op standje vriezen naar Amsterdam rijden.
Volgende deel Van Lennep
Bekijk alle delen op de Overzichtspagina Van Lennep.
Praktische informatie
Lochem – Aalten
18 + 20 + 20 + 6 km
Routebeschrijving:
In rood: de mogelijke route van Van Lennep en Van Hogendorp, in blauw: onze route
Van Lochem naar Borculo: Graafschappad etappe 2
Van Borculo naar Groenlo: wandelknooppunten naar eigen inzicht
Van Groenlo naar Bredevoort: Scholtenpad etappe 3 en etappe 2
Van Bredevoort naar Aalten: Aanlooproute Scholtenpad