Aalten – Varsseveld

aalten2729Wat gaat de tijd snel. Het is alweer twee jaar geleden dat we in Aalten stopten, maar voor ons gevoel zaten we vorige maand op hetzelfde plein naast de kerk met koffie.

In Aalten lijkt behalve de temperatuur niets veranderd. Hoewel het wat koeler is, is het nog altijd ruim boven de 20 graden. Na de koffie lopen we het dorp uit. Aanvankelijk via wat saaie wegen, maar later krijgen we fijne zandpaden. We stuiten op de Aaltense Goor, een natuurreservaatje van een veen- en moerasgebied waar een stukje oud cultuurlandschap is bewaard. Kleinschalige perceeltjes begrensd door sloten en elzen die gebruikt werden als hooilandjes. Omdat de percelen klein zijn en de singels talrijk, is het een walhalla voor vogels. We horen van alles kwinkeleren. Nachtegaal, karekiet, wielewaal, tuinfluiter en geelgors volgens de infopanelen. Ik denk dat we ze allemaal gehoord hebben.

aalten22725

Zo moet het er in 1823 overal in deze omgeving uitgezien hebben. Maar dat is natuurlijk door de ruilverkavelingen en schaalvergrotingen allemaal verloren gegaan. Wat een enorm verlies denken we, wanneer we langs uitgestrekt grasfalt over schaduwloze asfaltwegen verder lopen. Alleen het temperatuurverschil al, het is zoveel aangenamer op lommerrijke onverharde paden dan op boomloos asfalt naast de groene biljartlakens. Zeker in het licht van de klimaatverandering, lijkt grootschalige terugkeer naar dit soort landschap (of een eigentijdse variant daarvan) verstandig.

Hooien

Op een wat kleiner hooiland zien we een vrouw met een ouderwetse hooihark in de weer. Een opmerkelijk gezicht in deze tijden waarin je toch vooral jonge jongens op enorme John Deer tractors over de landerijen ziet hobbelen. In een afgesloten airco cabine, met oordopjes in, helemaal losgezongen van het land dat ze bewerken

‘Nog met de hand aan het werk’, vraag ik
De vrouw richt zich op en leunt op haar hark. ‘Nou, alleen de kantjes maar hoor', alle beetjes helpen, de rest moet de loonwerker maar doen.’
We begrijpen dat het hooi aan de rand van de akker naar binnen geharkt wordt, zodat de tractor het kan meenemen later. Pure geldverspilling om dat niet te doen. De vrouw heeft nog drie andere weilandjes ‘los liggen’, maar als ze hier klaar is houdt ze er mee op voor vandaag. Het is warm zat. Zij vraagt aan ons waar we naar op weg zijn. ‘Varsseveld’, antwoorden wij. We wensen elkaar nog een fijne dag.

aalten22724

Een aanspreekbaar mens op het land is nu een zeldzaamheid, maar in Jacobs dagen zullen er veel meer mensen op het platteland te groeten zijn geweest. Al die arbeiders in de velden, al die mensen die te voet of met een kar onderweg waren naar een markt, een dorp verderop of een belendend stukje grond. Wat dat aangaat is het lopen over het platteland tegenwoordig vaak een stille bedoening. Je wordt gepasseerd door auto's en af en toe een paar fietsers, maar dat is het door de bank genomen wel.

Wij naderen ondertussen Varsseveld. Wanneer Jacob en Dirk hier lopen, zijn ze dronken van de vele glazen advocaat die ze in Bredevoort dronken. Jacob merkt op dat ‘van Hogendorp niet met zijne gewoone deftigheid liep’. Niet veel later kan Jacob niet meer verder. Ze gaan onder een boom zitten en vallen terstond in slaap. Een passerende veldwachter wil hen aanhouden voor landloperij, maar Dirk gaat even op zijn strepen staan. Hij vertelt de veldwachter wie hij wel niet voor zich heeft met alle titels en functies die daarbij horen. Jacob houdt zich slapend terwijl Dirk tekeergaat. Pas als Dirk hem maant op te staan, komt hij in actie. Ze schudden de veldwachter de hand en vervolgen hun weg.

Swiebertje

Een landloper en een veldwachter. Wie van de vijftigplussers denkt dan niet aan Swiebertje. De lotgevallen van de zwerver in het vooroorlogse Nederlands waren niet helemaal aan de fantasie ontsproten begrijp ik ondertussen. Landloperij, het rondzwerven zonder aantoonbare middelen van bestaan, was opgenomen als misdrijf in het Wetboek van Strafrecht uit 1809. Bedelarij en landloperij droegen het ‘besmettelijke karakter met zich mee van een makkelijk leven en een ongeorganiseerde vrijheid die steeds bredere lagen van de bevolking zou bereiken en perverteren’. Dat de groeiende armoede vooral een kwestie was van de economische omstandigheden in een verarmd en achtergebleven land, leek indertijd geen argument. Misschien zou je de status van een zwerver van toen kunnen vergelijken met die van een immigrant zonder papieren nu. Hoewel er na de oorlog bijna niemand meer voor landloperij werd opgepakt, verdween het artikel pas in het jaar 2000 uit het Wetboek van Strafrecht.

Als gejaagd liepen wij verder door een fraai land vol bosschaadjen naar het groote dorp Varsseveld waar wij thee dronken, en ik wat bekwam: want mijn reisgenoot was sints lang weder nuchter.

aalten22730

De Ploeg in vroeger tijden

Wij lopen door het grote dorp dat een mengeling van leuk oud, lelijk oud en nietszeggend nieuw is in onze beleving. Hotel de Ploeg biedt ons vanavond plezierig onderdak. Het valt op dat er veel buitenlandse zakenreizigers logeren. Wat zouden die toch allemaal in Varsseveld doen? Na het eten lopen we een rondje rond de kerk. Er blijkt een fotowandeling te zijn met panelen waarop foto's uit vroeger tijden van de betreffende plek te zien zijn. Maddy, dol op foto's van vroeger op plekken waar je nu staat, gaat onmiddellijk op al de panelen af. We zien dat een er een enorm kledingwarenhuis (Weenink) in een betonnen jaren '70 kolos stond, midden in het dorp. Ons waren eerder ook al grote kledingzaken opgevallen. Zou Varsseveld een regionaal kledingcentrum zijn, wat ook al die zakenlui zou verklaren?

Varsseveld – Doetinchem

Jacob, nog steeds dronken, strompelt voort en valt af ten toe 'van matheid tegen den grond'. Dirk neemt zijn ransel over en zo klunen ze tot acht uur ‘s avonds door naar Doetinchem. Wij staan uitgerust op, ontbijten vroeg en verlaten Varsseveld via de uitvalsweg. Via aardige, maar niet heel bijzondere wegen komen we in Westendorp. Daar zouden we best koffie willen nuttigen, maar het terras (van een pannenkoekenhuis) is dicht. We gaan er evenzogoed zitten en brouwen een bakkie uit eigen rugzak.

Niet lang daarna lopen we over landgoed Slangenburg. Het toeval wil dat een collega van Maddy deze week in een vakantieappartement in het koetshuis van het kasteel Slangenburg verblijft. Het landgoed wordt beheerd door Natuurmonumenten, het kasteel wordt uitgebaat met hotelkamers, trouwfeesten en meditatiecursussen. Het is een archetypisch kasteel uit de 17e eeuw, met torentjes, een slotgracht en alles. Maddy heeft afgesproken om even aan te komen waaien op weg naar Doetinchem. Wanneer we het knerpende grind op het voorhof betreden, zwaait er een deur open en worden we hartelijk ontvangen met thee en cake.  Wat een heerlijk plekje is dit. Een compleet huisje met uitzicht op de weides en het kasteel. 

aalten22736

Na de thee lopen we via een groene corridor naar de stad. Langs de uitspanning Het Onland waar we 2 jaar gelden, lamgeslagen door de hittegolf, een milkshake dronken met onze vrienden. En door een park met kinderboerderij en speeltuintjes. 

We worden ingehaald door een stevig doorstappend wandelstel. De vrouw herkent ons als langeafstandlopers en vraagt waar we vandaan komen en hoeveel we al gelopen hebben vandaag.
‘Nou, een kilometer of 20 wordt het vandaag, zeg ik’
Dat maakt helemaal niets uit’, stelt de vrouw, die er trouwens zeer bruin verbrand en gelooid uitziet, ‘je doet allemaal wat je fijn vindt, wij hebben 40 km op de teller staan. En welk pad lopen jullie?’’
‘Eh, niet een bekend pad, maar een zelfgekozen route..’, begint Maddy.
‘Wij lopen alles’, onderbreekt de vrouw, ‘Het Pieterpad, Het Trekvogelpad, klompenpaden, De vierdaagse van Nijmegen’.. en ze noemt nog een stuk op tien vierdaagses en lange wandelwedstrijden op.
‘Lopen jullie ook wel eens ver?’ vraagt ze dwingend.
Nu gooi ik mijn pelgrimstocht naar Santiago in de strijd, maar het heeft geen zin. De vrouw stelt vragen om vervolgens niet naar het antwoord te luisteren, maar haar eigen prestaties op te lepelen.
Ze is niet zo’n poetser, ze is graag buiten en vind het gezellig verklaart ze. Haar wandelpartner probeert er af en toe iets tussen te werpen, maar hij heeft al vaker met dit bijltje gehakt natuurlijk en verwacht al helemaal geen reactie meer van haar. We wurmen ons los uit het gesprek, laten het stel voorgaan en stiefelen in ons eigen tempo verder de stad in.

Het oude Doetinchem is zwaar getroffen in de Tweede Wereldoorlog, dus veel wederopbouwarchitectuur. Het ‘heerenlogement' in de Hamburgstraat waar Jacob en Dirk sliepen is ook weggebombardeerd. 

Hier at ik erwten die mij niet smaakten, en vervolgens sla, welke in azijn zwom en mij zeer verfrischte. 's Nachts sliep ik slechts drie uren doch vermaakte mij overigens met het leêgdrinken eener gansche karaf water, zweerende nooit geen advokaten borrel, ja zelfs geen brandewijn meer te proeven.

aalten2 2749

Wij slapen in een 19e eeuws pand aan de rand van de oude stad: Villa Wanrooy. Een heel gezellig eigentijds hotel-restaurant met een diepe tuin, en een winkel vol duurzaam en lokaal eten. We hebben een kamertje onder de nok. 

Wanneer we later een rondje in de buurt lopen, zien we dat de villa op de plek is gebouwd die vrijgekomen is toen de stadspoort werd afgebroken. Aan de villa kleven nog wat muurhuisjes die ooit tegen de stadsmuur zijn gebouwd. Met een beetje moeite kun je de stadsrand van toen nog navoelen.

aalten a12 82070348b405

Doetinchem - Zutphen

Daar ik nog niet gaan konde, namen wij eene chais en reden te tien ure de stad uit. Dezelve is net en ruim gebouwd: de markt was zeer vol vooral met bevallige en welgekleedde meisjens. Langs een' zeer zandigen doch door de zware regens berijdbaren weg, kwamen wij het slot Keppel voorbij. Prachtig staat het met al zijne torens te pronken, terwijl de oude IJssel statig om het zelve heen vloeiend, de muren met zijne golven bespoelt. Heerlijke lanen loopen van alle kanten op hetzelve uit, terwijl het dorp zich aangenaam in het groen geboomte schakeert. Te half twaalf vonden wij ons aan de wel onderhoudene buitenschans van Doesburgh, en kort daarop aan die oude en fraai gebouwde stad.

Wij konden ook niet gaan. Niet zozeer vanwege een kater, maar omdat het gewoon weer te warm is om te lopen: 30 graden. We nemen ook de sjees, al is het dan in de vorm van een bus. We stappen even uit bij Laag-Keppel. Een heel charmant oud straatje vol monumentale pandjes. Het kasteel wil het gewone volk graag op afstand houden. Er is één graspaadje waarvandaan je het kasteel mooi kunt zien liggen. 

aalten22761

De volgende bus brengt ons in Doesburg. Nooit geweest. Een parel van een Hanzestadje. Tjokvol monumentale straatjes. We lopen een rondje, vinden het voormalige Heerelogement en besluiten het Lalique museum te bezoeken, want, had Maddy gezien, er was een tentoonstelling over  De Stijl. In het glas van Lalique hebben we eerlijk gezegd geen interesse.

De tento was leuk met dingen van Theo van Doesburg en Bart van de Leck, maar de entourage in het museum joeg ons vrij snel weer naar buiten. Al bij het kopen van het kaartje werden verkooppraatjes voor de parfums en de catalogus afgestoken. Overal stonden gastvrouwen die je nogal dwingend een kant op dirigeerden in het hokkerige herenhuis. Een kamer was ingericht als glasgalerie en voor je er erg in had stond iemand tegen je aan te lullen over verzekeringsbedragen en belastingaftrek wanneer je tot een aankoop zou overgaan. Schei uit zeg, schat eerst even in of je publiek überhaupt een kooplustige indruk maakt. Zelfs bij het afrekenen van het kopje koffie in de museumtuin werd gevraagd of we er niet een catalogus bij bliefden. 

aalten22764

In 't Heerelogement kerssen gegeten hebbende namen wij een fargon die ons over den langen IJsselbrug door Dieren en Brummen naar Zutphen bracht, waar wij te half drie aankwamen in het logement de Kroon van Beck, juist zoo als men aan tafel gaan zoude. 

We zoeken nog even verkoeling in de grote kerk en lopen door de liefste straatjes naar de bushalte.

 

Volgende deel Van Lennep

Bekijk alle delen op de Overzichtspagina Van Lennep

Praktische informatie

aalten doetinchemAalten - Varsseveld
14 km

Varsseveld - Doetinchem
20 km

 aalten doetinchem nieuw