De route in vogelvlucht
Hærvejen is het best herkenbaar en bewaard tussen Padburg en Viborg. Dit deel is dan ook al decennia gemarkeerd en bekend als lange-afstandsroute. Dat heeft voor een belangrijk deel te maken met de geologie. Over de ruggengraat van Jutland ligt een stuwwal, achtergebleven na de laatste ijstijd. Die wal is tevens de waterscheiding van Jutland. Het reizen over de wal had als belangrijk voordeel dat er geen rivieren waren om oversteken. Dat scheelde veel tijd, stress en ongemak. Na de middeleeuwse stad Viborg zijn de oorspronkelijke wegen veel minder goed herkenbaar.
De hoogteverschillen zijn gering. Het grootste deel is als plat te ervaren, soms is het heuvelig. De wandelondergrond is een combinatie van asfalt, onverharde paden en grindwegen. Het percentage asfalt is redelijk, minder dan 50% over de hele linie, maar op sommige dagen is het meer dan 50%. Kenmerkend voor Hærvejen zijn de grindwegen. Fietsers gruwelen ervan, maar voor de wandelaar is het best fijn. Het is wel een reden om schoenen met stevige zolen te dragen, want bij dunne zolen voel je de steentjes wel erg snel, zeker als je een flinke rugzak draagt.
Hærvejen loopt over het platteland van Jutland. Het is er stil en dunbevolkt. De grote steden liggen aan de kust van deze van oudsher zeevarende en vissende natie. Net als in andere landen is er hier ook sprake van leegloop van het platteland. Je merkt dat aan de geringe voorzieningen, leegstaande winkelpanden en niet langer in functie zijnde traditionele hotels op centrale plekken in dorpjes.
In het eerste stuk loop je voornamelijk over landwegen langs graanakkers. Hier en daar afgewisseld met veenmoeras en bospercelen. Even voor Jelling komen er echte vouwen en heuvels in het landschap. Tussen Jelling en Viborg veel heide, bos en meer heuvels. Dit stuk staat bekend als een van de mooiste delen van het hele traject. Tussen Viborg en Aars zijn er grote meren en veel bossen. De westelijke route naar Hirthals is een echte kustwandeling met duinen en zeezicht. De oostelijke route staat meer in het teken van weide- en landbouwgebied.
Kenmerkend onderweg
Kerken
Als pelgrimspad zijnde doet Hæervejen natuurlijk veel kerkjes aan. In Denemarken zijn de kerkjes in de regel charmant, bescheiden van omvang, eenvoudig uitgevoerd en witgepleisterd. Kerken liggen over het algemeen midden in een dorp (anders dan in Noorwegen waar ze meestal solitair in het landschap liggen). De kerken zijn meestal op slot, jammer genoeg, maar vormen uitstekende pauzeplekken. In Denemarken is de evangelisch-lutherse kerk een staatsgodsdienst. Dit houdt in dat de gemeentes van staatswege gefinancierd worden met uniforme voorzieningen als gevolg. Voor de wandelaar betekent dat: schaduwrijke netjes onderhouden kerkhoven met veel bankjes, een keurig schoon openbaar toilet en kraantjes met drinkwater. Daarnaast is er vanwege de centrale ligging vaak een winkel op loopafstand.
Kro’s
De Kro’s (herbergen) nemen in Denemarken een speciale plek in. Net als sommige pubs in Groot-Brittannie zijn ze vaak eeuwenoud. Op Hærvejen boden ze ooit onderdak aan de ossendrijvers en andere reizigers te voet of te paard. De herbergen waren een belangrijke halteplaats en boden naast onderdak voor de reiziger ook plek en voer voor het vee en de paarden. Herbergen met een goede reputatie kregen een koninklijke predicaat. Op Hærvejen kom je nog een aantal van die stokoude kro’s tegen, al is de geschiedenis er vaker wel dan niet vakkundig uit gerenoveerd. Je kunt er vrijwel altijd overnachten en dineren. Soms maken ze een wat gesloten indruk en lijkt het alsof je niet welkom bent voor een koffiestop onderweg, maar dat is niet het geval, al zijn de kro’s van oudsher niet echt ingericht op passanten. Zo zul je zelden een kleine kaart met gebak of lunchgerechten aantreffen.
Graanvelden
Twee derde van Denemarken is in gebruik als landbouwgebied. Hoewel de graanproductie in de laatste jaren afneemt, zijn de wuivende akkers nog altijd beeldbepalend. Je ziet gerst, tarwe, rogge en haver tot zover het oog reikt. Daarnaast worden er veel aardappelen, suikerbieten en koolzaad verbouwd.
Boerderijen
De boerderijen kenmerken zich door een verzameling gebouwen in de opstelling van een rechthoek. Op de binnenplaats of het erf staat niet zelden een grote oude solitaire boom. Soms zijn de gebouwen nog met traditioneel van vakwerk met een rieten dank. Het zijn ook dit soort boerderijen waar je regelmatig onderdak zult vinden in een pelgrimsherberg. De oude stal is dan vaak verbouwd tot accommodatie.
Vikingcultuur
Langs de route zijn nog veel sporen van de Vikingtijd te vinden. Runenstenen, oude verdedigingswerken, grafheuvels en wat al niet. Jelling is de belangrijkste Vikingplek van Denemarken. Het hele dorp staat in het teken van de rijke geschiedenis. Het moderne bezoekerscentrum/museum is gratis toegankelijk.
Hygge
De laatste jaren is de Deense vorm van gezelligheid, Hygge, een trend. Er zijn talloze boeken over verschenen en in de woon- en lifestyle-bladen wordt de Deense vorm van knus leven in alle toonaarden aangeprezen. Wanneer je langs Hærvejen loopt, wordt al snel duidelijk dat hygge vooral een indoor-aangelegenheid is. Buiten mis je nog al eens wat gezelligheid in de vorm van terassen, café’s, winkeltjes en dergelijke. Ben je eenmaal ergens binnen, dan is de hygge meestal niet ver weg.
Gebak
Je hebt Denemarken niet echt bezocht hebben wanneer je populaire gebak niet hebt geproefd. Vooral de koffiebroodjes van bladerdeeg met een vulling zijn erg bekend en geliefd.
Grindwegen
Neem vooral schoenen met een stevige zool mee, niet zozeer vanwege het bergachtige terrein maar vanwege de grindwegen. De grove kiezels zijn snel oncomfortabel met dunne zolen.
Stempels en pelgrimspaspoort
Van een stempelcultuur is op Hærvejen niet echt sprake. De kerken zijn meestal op slot en de organisatie geeft geen pelgrimspaspoort of certificaat af. Wel is het zo dat de meeste herbergen over een stempel beschikken en dat er op de folder met pelgrimsherbergen ruimte is om een stempel te zetten. De wandelaar die graag stempels zet doet er verstandig aan elders een paspoort te regelen, zoals bij de Jakobsverenigingen of bij mij (via bol.com).
