Kystpilegrimsleia, het kustpelgrimspad van Noorwegen
Toen ik in de zomer in Hjerkinn (Noorwegen) was, heb ik een aantal mensen ontmoet die zich met de Olavspaden bezighielden. Van het een kwam het ander en zo gebeurde het dat ik eind september van dat jaar mee mocht op een persreis langs een stuk van het kustpelgrimspad.
Nieuw
Het Kustpelgrimspad is een relatief nieuwe tak aan de boom der pelgrimspaden in Noorwegen. Het werd in 2018 officieel geopend. De route loopt langs de fjordenkust van Noorwegen, van Egersund naar Trondheim, en refereert aan de middeleeuwse praktijk van het pelgrimeren per zeilboot. Immers, indertijd was het reizen over land veel langzamer en gevaarlijker dan over zee. Bovendien was de Noordzee een soort snelweg die de Scandinavische landen, Groot-Brittannië en het Europese vasteland met elkaar verbond. En, nog sterker, Noorwegen dankt haar naam aan de route over de Noordzee: de weg naar het noorden.
Het kustpelgimspad is niet direct een gemarkeerde route die je van a tot z, of van Egersund tot Trondheim te voet kunt afleggen. Wanneer je de ongeveer 1100 km (!) lange route op de kaart bekijkt, zie je ook dat het in de eerste plaats een vaarroute is. Ik was erg benieuwd hoe het nou precies in elkaar stak en reisde met veel plezier af naar Florø. Dat deed ik niet alleen. Gea van Veen (voor al uw fietsgidsen langs de Olavspaden), Fred Geers (Nordview) en Ruben Heijloo (Nordic PIgrim) waren ook uitgenodigd. En verder waren er enkele Scandinavische belanghebbenden bij. Een bekende Noorse Outdoorjournalist, een vertegenwoordiger van de DNT (De Noorse Outdoorvereniging) en een in Finland wonende Koreaanse journaliste met een speciale interesse in pelgrimage.
Florø
Florø heeft een vliegveldje, waar je alleen in een klein (lijn)propellervliegtuigje kunt komen. Van het vliegveld is het 2 km naar hartje centrum. Schiet je 1,5 km door, dan heb je Florø weer verlaten. Ons verzameladres is een prettig hotel met een nautisch tintje pal aan het fjord. We zijn gelijk in de stemming.
De volgende ochtend wanneer iedereen is gearriveerd en zich aan elkaar heeft voorgesteld krijgen we van organisatoren Mattias en Ragnilde, een kleine presentatie waarin iets meer over de cultuurhistorische achtergronden van deze route wordt verteld. Ondertussen wordt de stromende regen door de stormachtige wind tegen de ramen gesmeten. We zijn blij dat we nog niet naar buiten hoeven en luisteren naar Mattias.
Florø
De westkust van Noorwegen is bezaaid met de oudste sporen van het christendom in deze contreien, vanwege de culturele uitwisselingen die met de plundertochten en handelsroutes over de Noordzee gepaard gingen. De vroegste vermelding van pelgrims op weg naar Trondheim dateert uit 1075. Op onze reis tussen Fløro en Ålesund zullen we er een aantal bezoeken. En ja, inderdaad, de westkust van Noorwegen heeft een grillig en nat klimaat.
Sleutelsteden
Op het kustpelgrimspad zijn 26 van de interessantste historische plekken aangewezen als zogenaamde nøkkelsteder, sleutelplaatsen. Met een combinatie van bussen, ferry's en stukken wandelen kun deze 26 plaatsen aan elkaar rijgen. Op die 26 plaatsen zijn ook stempels voor je pelgrimspaspoort te vinden (maar je kunt meer stempels tussen de sleutelplaatsen tegenkomen). Je kunt de route wel helemaal fietsen (met behulp van ferry's) of helemaal per OV doen, maar ik kijk hier vooral rond met de ogen van een wandelaar.
Kinn
Ons eerste tochtje vanuit Florø is naar het eilandje Kinn, dat erg ver westelijk in de zee ligt. Godzijdank is het weer behoorlijk opgeklaard, al blijft de wind stevig. Met een snelle ferry slalommen we tussen eilandjes in het fjord naar Kinn. Een spectaculair tochtje onder een donkere dramatisch beweeglijke lucht waar af en toe de zon achter vandaan piept. De wind maakt schuimkoppen op de golven. De witte daklijsten van de rode huizen op de oevers lichten fel op. Een oranje vuurtoren steekt fel af tegen de grijsgroene rotsen.
Kinn is maar 2,5 vierkante kilometer groot en er wonen maar een paar mensen. Zodra we voet aan wal zetten krijg ik het eilandgevoel. Een gevoel dat rust en geborgenheid combineert. Hoe dat precies zit weet ik niet, maar het zal iets te maken hebben met de kleinschaligheid, en de afwezigheid van wegen, verkeer en het woeden van de wereld.
Kinn is klein, maar ruig. Een paar huizen, nauwelijks bomen, grijze rotsen, wat taaie grassen en een kerk uit de 12e eeuw. Daar lopen we naartoe over een heerlijk (gemarkeerd) graspad tussen de grijze hemel en de grauwe zee. Daarbij passeren we de overnachtingsmogelijkheden op het eilandje: een DNT-hut (een berghut van de Noorse Outdoorvereniging) en een appartement dat speciaal voor pelgrims is ingericht.
Het kerkje is een stoer witgekalkt Romaans exemplaar, met de slijtagesporen van 10 eeuwen harde wind uit zee. Het staat bekend als een van de belangrijkste middeleeuwse monumenten van West-Noorwegen. Een indrukwekkend interieur met vroegchristelijk houtsnijwerk en een middeleeuws altaarstuk van speksteen. De kilte van de onverwarmde kerk trekt gelijk in je botten, maar de enthousiaste lokale rondleiders laten ons niet zomaar weer gaan. Er wordt zelfs een verkorte pelgrimsmis gehouden. Bij het fonetisch meemurmelen van Psalm 8 (Salm 8) zie ik, dat we wolkjes uitademen.
Kinnaklova
Kinnaklova
Maar na het zingen mogen we de kerk uit en onze rondwandeling over het eiland vervolgen. Een ronduit spectaculair stuk waarbij we de markante rotsformatie Kinnaklova passeren. De wind in het zadel heeft zoveel kracht dat we er tegenaan kunnen leunen. Ik ben bang ben dat mijn bril afwaait en berg die tijdelijk even weg. Eenmaal door de kloof dalen we af naar de onbewoonde kant van Kinn en lopen we over het gras langs de ruige kust terug naar de haven. We voelen ons uitgelaten als kinderen op een schoolreisje.
Kinnaklova
We warmen op in de DNT-hut waar een maaltijd voor ons bereid wordt: lokaal gevangen krab vooraf, gevolgd door een stoofpot van lokaal gevangen vis met lokaal gebrouwen bier, en taart na. Het wordt een heerlijke maaltijd met geanimeerde gesprekken. Ook wordt iedereen een beetje rozig in de warme eetzaal na de frisse wandeling. Op de boot terug naar Florø, zitten we bijna allemaal een beetje dommelend na te genieten. Buiten is het allang donker.
Svanøy
Na nog een nacht in ons nautische hotel, nemen we een andere ferry naar Svanøy. Dit eiland ligt ten zuiden van Kinn, is iets groter en ligt en ook iets beschutter. Dat kun je direct merken aan de begroeiing. Er zijn bossen en 'vette’ weidegronden. Het voelt pastoraler. We worden in de haven ontvangen door de jonge vrouw me blauw haar, die de supermarkt beheert, de pelgrimsaccommodatie runt, de fietsen verhuurt en nog zo wat taakjes onder haar beheer heeft. Ze ziet er ontspannen uit. We beginnen onze dag op het kerkhof, bij een oud en groot Keltisch kruis. Het stamt uit de 11e eeuw en er zijn runen in gekerfd. Die zijn inmiddels behoorlijk vervaagd, maar zijn wel een indicatie van de ouderdom en een bewijs van het vroegste christendom in deze streken. Het oude kerkje dat hier oorspronkelijk stond is afgebroken toen er elders een grotere kerk werd gebouwd.
De Vikingen met hun Germaanse mythologie kwamen in contact met het christendom vanaf het einde van de 8e eeuw toen ze de kloosters van de Britse eilanden gingen plunderden. Daarnaast werden de Orkney- eilanden en Shetlandeilanden gekoloniseerd. Langzaam maar zeker begon er een culturele uitwisseling en werden de Vikingen beïnvloed door het christendom. Toen na zo'n 200 jaar de Deense koning Harald Blauwtand (ja, inderdaad de naamgever van bluetooth) zich liet dopen kwam er een omslagpunt. Rond 1000 gingen IJsland en Noorwegen onder Olav Tryggvason en Olav de Heilige over op het christendom. Vanuit West-Noorwegen verspreidde het geloof zich over het land.
Daarna nemen we een kijkje in een 17e eeuwse monumentale boerderij, waar enkele stijlkamers de 19e eeuw enigszins krampachtig proberen vast te houden. Er wordt gewerkt aan overnachtingen voor pelgrims. Wanneer dat zou lukken heeft het pad er een iconische accommodatie bij.
We vervolgen met bezoekjes aan een hertenfarm en een zalmrokerij. Dit om de potentiële pelgrim (spreek uit als: toerist met vakantiegeld) erop te wijzen dat je hier ook goed lokaal en Bourgondisch kunt eten.
We sluiten het bezoek aan Svanøy af, met een prachtig wandelingetje langs de kust en de dramatische ruïnes van een oude ijzermijn. We worden rondgeleid door het meisje met het blauwe haar. Ze is duidelijk van alle markten thuis.
Smørhamn
We varen terug naar Florø en stappen over op een andere Ferry. Die brengt ons na een pittoresk tochtje langs de fjordenkust in Smørhamn, waar we zullen overnachten in een sjøhus. Een sjøhus (zeehuis), ligt pal aan het water en kon gebruik zijn als boothuis, pakhuis, of loods. Er was in ieder geval een directe connectie met de visserij en vracht in de tijd dat het vervoer over water het belangrijkste was. Het sjøhus waar wij overnachten is groot roodhouten gebouw pal aan het fjord. Het is verbouwd tot een accommodatie met enkele appartementen waarbij een aantal kleine slaapkamertjes uitkomen op een gemeenschappelijke keuken en zitkamer. De plek is fantastisch.
Sjøhus
Kalvåg
Maar voor we daarvan kunnen genieten gaan we eerst dineren. En dat vindt plaats op een naburig eiland. De uitbater van het sjøhus brengt ons erheen met een oude haringboot. Een fraai exemplaar uit de bruine vloot. Aanvankelijk varen we nog op een motor, maar na tijdje wanneer er voldoende wind door het fjord waait wordt het loodzware zeil gehesen en de motor uitgezet. En dat is magisch. Alleen nog het geluid van de wind, de tuigage en het werkende hout onder de jagende wolken boven het fjord. De zon begint met ondergaan en schiet nog wat laatste stralen over het onrustige grijze water. Een klein bootje vol glunderende gezichten legt aan in het dorpje Kalvåg, pal voor het restaurant. We hebben ondertussen allemaal trek, maar de trotse eigenaar leidt ons eerst nog even rond in het dorp waarvan hij of een direct familielid de helft in bezit heeft, lijkt het. Van het hotel tot de galerie aan toe. Maar dan is het toch echt etenstijd. En het is weer een topmaaltijd, geloof niet dat ik eerder zo'n heerlijke hollandaisesaus heb mogen smaken.
We worden met auto 'thuis’ gebracht en rollen tegen 23.00 uur allemaal direct moe en voldaan onze bedjes in. Ik zet mijn raampje op en val in slaap op het geluid van klotsende golven tegen de rotsen.