Valldal - Vakkerstøylen
Na jaren van corona-uitstel konden we aan het einde van deze zomer, eindelijk de nieuwe tak van de Olavspaden in Noorwegen gaan verkennen: De Valldalsleden. Het was een oude afspraak tussen mij en Mieke van Heijster, met wie ik in 2013 van Oslo naar Trondheim liep. Mieke woont ondertussen al ruim tien jaar, hoog boven de Noorse poolcirkel, in Tromsø en we hadden afgesproken om elkaar in Trondheim te ontmoeten.
Nadat het de laatste weken redelijk rustig geweest was op Schiphol, kwam een dag voor mijn vertrek het nieuws dat het weer helemaal mis was met de bagageafhandeling en de rijen voor de security. Totaal verzenuwd stond ik 4 uur voor vertrek op Schiphol. Deze vakantie zou me op het laatste moment toch niet weer door de neus geboord worden? Wanneer ik een dag later zou arriveren of wanneer mijn rugzak niet zou aankomen, zou alles in de soep lopen. Alle overnachtingen waren gereserveerd. En ik kon toch niet even een hele wandeluitrusting bij elkaar shoppen wanneer mijn rugzak, als enige achtergebleven op bagageband 13 in Singapore bijvoorbeeld, ontelbare eenzame rondjes zou maken, tot een vliegveldmedewerker hem op de stapel verweesde koffers zou smijten. Nou ja, dat soort beelden.
Maar het viel gelukkig alles mee. Ik was met een goed uur door de security en in Trondheim had ik een spoedig weerzien met de rugzak. En met Mieke.
De Valldalsleden is een pelgrimsroute vanaf de fjordenkust naar Fokstugu, net na het dorp Dombås, aan de voet van Dovrefjell. Daar sluit het aan op de hoofdroute naar Trondheim. Het pad is 150 km lang en is bedoeld voor de 'sportieve’ pelgrim. Wat dat precies betekent weten we nog niet, maar dat het wat uitdagender zal zijn dan de hoofdroute vanaf Oslo is wel duidelijk. Na Fokstugu lopen we nog anderhalve dag verder naar Hjerkinn, waar we de trein terug naar Trondheim zullen nemen. Maar eerst moeten we nog naar het beginpunt van de route, het plaatsje Sylte in Valldal.
Er zijn diverse aanreismogelijkheden, maar ze nemen allemaal best veel tijd in beslag. Je kunt vanuit Oslo of Trondheim met de trein naar Dombås, daar overstappen op de boemel naar Andalsnes en vervolgens met de bus naar Valldal. Of je kunt met drie bussen vanuit Trondheim in bijna 8 uur naar Valldal reizen. Wij hebben voor dat laatste gekozen.
Maar eerst installeren we ons in de vertrouwde Pilegrimsgard achter de Nidarosdomen, en lopen in de stromende regen naar een van de ons bekende restaurantjes in het centrum van Trondheim. Het is zondag en doodstil in de stad. Alle winkels zijn dicht, een paar mensen onder plu's wagen zich op straat. Onze voetstappen weerklinken tussen de gevels van de smalle straten. De hysterische drukte van Amsterdam en Schiphol zijn vervaagd en ver weg.
De dom van Nidaros in Trondheim
Valldal
De regenbuien zijn voorbij, blauw in de lucht! Om half 10 staan we bij de bushalte in het centrum van de oude stad, ons opmakend voor een hele werkdag in de bus. Een rit met drie aansluitende buslijnen. De eerste bus komt stipt op tijd voorrijden. De rugzakken verdwijnen in de buik van de bus en we nemen een tasje met water en brood mee naar binnen. Uren en uren slingeren we grofweg langs de kust over de 80 km-wegen. Tot twee keer toe rijden we met bus en al een veerboot op om een fjordarm over te steken. Aangename afwisselingen en even de mogelijkheid tot een frisse neus en een koffie met wafel uit de bootbistro. Soms zien we de fjorden en zee, vaker rijden we over weinig spectaculaire wegen door weinig spectaculaire dorpjes. Maar het voelt fijn om weer in Noorwegen te zijn: de gemoedelijke chauffeurs, de ontspannen medereizigers, het staren naar de bergen en de bossen, en dat typische Noorse parfum van hout, gras en frisse lucht dat al in de kleren trekt. Af en toe valt er een buitje, het is nog steeds grijs. In de laatste bus is het dubbele glas van enkele ramen lek geraakt. De regen is tot 1/3 van de hoogte tussen de twee ruiten gesijpeld en klotst bij iedere bocht. Het geeft de bus het effect van een golfslagzwembad.
Maar, aan het eind van de middag, wanneer we moegeschud in Valldal aankomen, breekt er een zonnetje door achter de steile bergen van het fjord. Een schattig klein kustplaatsje tussen de hoge bergen die als beschermende wachters rondom weinige huizen lijken te staan.
We hebben een eenvoudige hut op de camping als onderkomen. We zijn blij dat we vlotjes en op schema bij ons beginpunt zijn aangekomen, maar voordat we echt kunnen ontspannen moeten we nog even goed kijken wat we aan eten mee hebben genomen en wat we nog bij zullen kopen. Want, de eerste drie dagen zullen we geen winkels tegenkomen. En dat betekent zorgvuldig inkopen. Niet te zwaar, zeker niet te weinig, en geen flauwekulletjes! We puzzelen, schatten in, en maken een boodschappenlijstje. Vanavond doen we ons nog tegoed aan 'zwaar’ eten, de komende dagen zal alles uit zakjes komen, met hier een daar een tomaatje, een schijfje komkommer of een waspeentje ter garnering. Verder moet het ene brood, de notenmix, een paar appels en de havermout ons over de bergen helpen.
Valldal - Alstad 16,5 km
Heerlijk fris en zonnig weer bij het vertrek! De rugzakken zijn zonder meer zwaar. Het gaat nog wel en je weet dat ze elke dag lichter worden, maar voorlopig doen we het maar rustig aan. Het is ook alweer jaren geleden dat ik door echte bergen liep, en in mijn achterhoofd zegt een klein gemeen stemmetje: ‘Nou, eerst maar kijken of je het nog kunt, je wordt er immers ook niet jonger op”.
Dit Olavspad begint aan de kade van Valldal en volgt de route die Olav de heilige in de winter van 1028-1029 nam om aan de invasie van Knut de Grote uit Denemarken te ontkomen. Olav was ongeveer 10 jaar koning van Noorwegen geweest. De eerste christelijke koning die met veel geweld het volk aan zijn christelijk gezag had onderworpen. Daarbij had hij de oude elite zozeer tegen zich in het harnas gejaagd, dat zij zich in het kamp van Knut schaarden, toen die Noorwegen bij zijn koninkrijk wilde voegen. Olav erkende dat zijn rol voorlopig uitgespeeld was en sloeg op de vlucht. Hij kwam met wat manschappen in een paar boten bij Valldal aan land en trok over de bergen naar Zweden en verder naar het groot vorstendom van Kiev. Hij verbleef enige tijd in Novgorod (onder het huidige St. Petersburg), voordat hij in 1030 een poging tot herovering van Noorwegen ondernam. Met zijn geronselde mannen marcheerde hij weer via Zweden naar Noorwegen, langs de route waar nu het St. Olavspad (st. Olavsleden) loopt. Op 29 juli 1030 kwam het bij Stiklestad tot een slag met een boerenleger, waarbij Olav het leven liet. Al in 1031 werd hij in Trondheim heilig verklaard.
Pad naar de steenlawine
Vlakbij de kerk staat het eerste echte markeringsteken. Wie hoopt op een stempel voor het pelgrimspaspoort komt bedrogen uit. De kerk is gesloten en er is geen stempelkastje te vinden. Na de kerk stijgen we naar een bospad, een heerlijk bospad dat lekker uitvlakt. Al na ongeveer een kilometer vinden we het eerste Olavsmonument, een kruis op een langwerpig rotsblok. Om de plaats te markeren waar Olav, volgens de overlevering heeft gerust. Dit kruis stamt uit 1839, maar er stonden al eeuwen andere houten exemplaren, die steeds werden vervangen wanneer ze weggerot waren. Een stukje verderop lopen we over een gravelweg in een dal tussen de hoge afgeronde bergen. Bij een hard stromende rivier gaan we via de Holsbrua naar de overkant en klimmen we de bergwand in. Daar komen we al snel bij de eerste pittige passage: een steile steenlawine die we moeten oversteken. Nog wat onwennig prikken we een weg door de rotsblokken. Onder ons dendert de rivier. Veilig aan de overkant gaan we verder over een hobbelig bospaadje en dalen we via weilanden en langs akkers weer af naar de rivier. We genieten van het mooie groene landschap onder het heerlijke zonnetje en constateren dat het al gelijk echt bergwandelen is. Nauwelijks verkeerswegen, nauwelijks een vlakke meter. We vinden ook dat de markering niet al te overdadig is. Hier en daar een teken extra had echt wel gekund. Ik heb gelukkig wel de beschikking over de app Topo GPS waar ik de kaart van Noorwegen in gedownload heb. Ook al kon ik geen gps-track vinden van de Valldalsleden, ik kan wel zien met behulp van de papieren printjes en de inzoombare digitale kaart van Pilegrimsleden.no, waar we geacht worden te lopen dus bij twijfel is de goede richting snel gevonden.
We passeren een designhotel, het Landskapshotell. Dit onder liefhebbers bekende adres bestaat uit een aantal los in het landschap liggende ‘kamers’ die in relatie met de natuurlijke omgeving ontworpen zijn. De vormgeving met veel hout en glas in combinatie met het designmeubilair is als typisch Scandinavisch te bestempelen. Hier verblijven gaat ons pelgrimsbudget ver te boven dus we kunnen er alleen maar bewonderend naar kijken. Een stukje verderop in Alstad ligt onze camping, waar we een klein hutje betrekken. Afgepeigerd van de eerste dag met zware rugzak rusten we uit op de ordinair vormgegeven plastic stoeltjes. Mieke heeft een biertje kunnen scoren aan de receptie. Van onder de toonbank, tegen supermarktprijs, onder de voorwaarde dat we er discreet mee zouden omgaan. Want de camping heeft geen drankvergunning en Noorwegen heeft nog steeds een strenge alcoholwetgeving, al is zowel de handhaving als de moraal ondertussen behoorlijk aan het verslappen.
Gudbrandsjuvet
Wanneer we gegeten en gedoucht hebben lopen we naar de Gudbrandsjuvet vlakbij de camping. Een smalle kloof die door het razende water van de rivier is uitgesleten tot een sculptuur van golvende wanden met ronde gladde gaten. Via een kronkelende loopbrug kom je bij de mooiste kijkplekjes. Daarna met de benen omhoog voor het hutje kijken hoe de zon achter de bergen zakt.
Alstad – Tjønnebu 13 km
Het zijn maar net 13 lullige kilometerjes, maar we zullen er de hele dag mee bezig zijn. Vandaag klimmen we naar zo’n 1000 meter. Het weer is wederom schitterend. Heldere lucht, schapenwolkjes en een graad of 17. Wanneer we alles weer in de rugzakken gepropt hebben lopen we het bos weer in. Vrijwel onmiddellijk komen we langs een ondiepe grot, de Olavshelleren, waar Olav overnacht zou hebben. Een stukje verderop een Olavsbron en niet veel later een bospad door Skjervsura waarvan gezegd wordt dat Olav en zijn mannen de eersten waren die deze route namen. De grot en de bron zijn matig indrukwekkend, maar het bos van Skjervsura is zonder meer sprookjesachtig. Kan zo in Lord of the Rings of Game of thrones. Smalle paadjes langs grillige rotsen, dik onder het mos. Alsof elven en trollen er al duizenden jaren ongestoord de dingen kunnen doen, waar elven en trollen zich doorgaans mee bezig houden.
Wanneer het bos ophoudt zijn we weer even in de eigentijdse wereld en lopen we over een rustige weg naar een volgend bos. Daar klimmen we over een smal en nat, wortelig en stenig pad langs de rivier langzaam omhoog. Een behoorlijk geworstel met die grote rugzakken op. Wanneer we weer een beetje uitzicht hebben zien we de echte bergen al in ons verschiet liggen. Over een rechte gravelweg lopen we voorbij het laatste huis en wanneer de weg ophoudt ligt er een zeer steil zig-zagpad door bos voor ons. Het Olavspad loopt nu samen op met een route van DNT, de bekende natuurpaden die gemarkeerd worden met rode geverfde T’s. Daar hebben we diep vertrouwen in, omdat we samen veel DNT-routes hebben gelopen.
Nog een slokje water en daar gaan we, langzaam en rustig naar boven. Langzaam slaat overigens vooral op mij, Mieke gaat doorgaans als een berggeit de hoogte in. De beloning voor het inspannende geklim is de aankomst boven de boomgrens. Er staat een kleine zomerboerderij, waar we even op adem komen. Het uitzicht is schitterend. Over de alpenweiden kijken we tussen de bergen door naar de dalen waar we vandaan kwamen.
Maar Tjønnebu is nog een heel eindje, dus trekken we verder, geleid door de rode T’s. We stijgen langzaam maar gestaag. Het gras maakt plaats voor de kale rotsen, bessenstruikjes, kruipwilgen en dwergbeuken. We zijn hoog boven de wereld en ver weg van de beschaving. We komen ook geen andere wandelaars tegen, we hebben de bergen voor onszelf. Na enkele uren zien we in de verte een klein bruin hutje aan de rand van een bergmeer: Tjønnebu! We hebben het onderkomen, in ieder geval voorlopig, ook voor onszelf.
Een veilig onderkomen hoog in de kale bergen waar het weer vrij spel heeft. Het is een fijn plekje met, als het moet, slaapruimte voor een man of acht. Water haal je uit het meer, het ecologische toilet is in een heel gezellig hokje geplaatst en het licht komt van kaarsen. Er is geen elektriciteit en geen bereik op de telefoon. We koken een gevuld soepje en laten het langzaam avond worden. Door de ruiten zien we het licht steeds weer anders op de rotsen vallen. Er komen geen andere wandelaars.
Tjønnebu
Tjønnebu – Vakkerstøylen 16 km
Heerlijk geslapen, havermout gemaakt en met gesmeerde boterhammetjes op pad. Vandaag klimmen we eerst nog een stukje verder voor we definitief gaan afdalen. We zien ons huisje langzaam kleiner worden wanneer we achterom kijken. Bijna alle begroeiing heeft het nu opgegeven. Wat mossen en wat grassen, dat is het wel. Over kale rotsen tussen de plasjes water klimmen we tot een bergmeer. Daar wacht ons de uitdaging van de dag: het meer met het moeilijke paadje. Zo heet dit stukje ook officieel: Illstigvatnet. Het is een veld van enorme rotsblokken. Alsof een stelletje reuzen een paar jutezakken met stenen hebben leeggeschud. Van een pad is eigenlijk geen sprake, maar de rode verfvlekken wijzen ons een min of meer begaanbare route. Als je hier je enkel verzwikt zit je onmiddellijk in een penarietoestand, zeker als je alleen bent. Voorzichtig stappen en springen we over de stenen. Ondanks het blessurerisico vinden we het ook leuk. Aan de overkant wacht ons nog een verrassing in de vorm van een steile rots met nauwelijks ruimte voor je voeten. De stalen lijn die er voor je klaar hangt, heb je echt nodig om boven te komen.
Illstigvatnet
Aan gene zijde naderen we het hoogste punt op 1184 meter. We zien sneeuwveldjes! Op ons pad, eind augustus! Daar hadden we niet echt op gerekend. Mieke wist wel dat de sneeuw hier lang zou blijven in de zomer en dat je deze route zeker niet in mei of juni moet gaan doen, maar nu is het dus nog steeds niet sneeuwvrij. Het zijn echter bescheiden veldjes en we kunnen ze zonder problemen oversteken. We prijzen ons ook gelukkig met het mooie weer. In nevelige of regenachtige omstandigheden zal de omgeving hier best vijandig aandoen. Onder ons zonnetje zien we de markering goed en zijn de bergen vooral heel erg mooi.
Nu zet de daling in. Het is langzaam terrein, langs meren en over kronkelende moerassige paadjes vol stenen, op en neer. Langzaam komen er weer struiken en boompjes. Zo hobbelen we uren voort. Ik zwik af en toe. Heb niet voor mijn stijve bergschoenen gekozen, maar voor een wat soepelere, en die zijn voor dit terrein toch niet voldoende. Maar de rest van de Valldalsleden gaat door het dal en daar hoop ik er comfortabel mee te kunnen lopen. Wanneer je om je heen wilt kijken en het dal in je op wil nemen, moet je echt even stil gaan staan, want ligt je zo op je gebit.
De bomen worden al maar hoger en uiteindelijk staan we beneden aan de rivier. Aan het eind van de middag komen we aan in DNT-hut Vakkerstøylen, alwaar de Schotse huttenwachten ons welkom heten. Het is rustig qua gasten, we delen de ruimte verder alleen met een Duits gezin. We mogen zelf een fijn slaapkamertje kiezen. Moe maar voldaan wassen we ons met een kannetje heet water en zetten ons in de huiskamer waar het haardvuur knappert. Ook hier geen bereik, maar wel elektriciteit dus we kunnen de telefoons weer opladen. Daarna koken we met voedsel dat hier te koop is. Lekker is het blikvoer allemaal niet echt, maar het vult de magen wel op een prettige wijze. ’s Avonds kletsen we wat met de aanwezigen. Er is geen actueel weerbericht beschikbaar. De laatste keer dat ik kon kijken zou het morgen de hele dag gaan regenen. Daar maak ik me een beetje zorgen over, want we hebben 29 verre kilometers te gaan.
Vakkerstøylen
Valldalsleden deel 1 kijk voor inzoombare kaart op pilegrimsleden.no
