Op het door hemzelf opgerichte cd-label Pneuma neemt de Spaanse musicus Eduardo Paniagua al jaren de muziek op uit de collectie van koning/dichter Alfonso X El Sabio, die leefde van 1221 tot 1284. Onder de vele gezangen die Alfonso X in die dertiende eeuw in Spanje liet verzamelen en optekenen ( waaronder de beroemde Cantigas de Santa Maria) bevinden er zich ook die handelen over alles wat zich ooit afspeelde op en rond het pelgrimspad naar Santiago de Compostela. Alfonso X illustreerde destijds de oude liederen met miniatuurtjes waarop ook originele muziekinstrumenten staan afgebeeld.
Op deze cd zijn reconstructies van die instrumenten gebruikt. Het gaat om een soort draailier, tokkelinstrumenten die klinken als een harp of een oud, strijkinstrumenten als een psalter, tal van blaainstrumenten als blokfluiten en een flinke trits percussie-instrumenten waaronder gongs, pandero, darbuka. Die 'originele' instrumenten lijken een garantie te geven voor de authenticiteit van de muziek, maar dat is een blijvend punt van discussie in Spanje. Want hoe klonk de muziek in de middeleeuwen? Het land had in de 13de eeuw al de invloeden ondergaan van de moren en vanuit noordelijker streken. Drie culturen kwamen er samen: de christelijke, arabische en joodse. Waar bijvoorbeeld een René Clemencic met zijn musici meer de arabische kant aan bod laat komen, komt bij Paniagua juist die culturele veelzijdigheid tot uiting. Zijn kleurrijke, subtiele uitvoeringen tonen hoe dicht klassieke-, religieuze- en volksmuziek bij elkaar kunnen komen. Zo hoor je in de zang (3 stemmen) zowel de klassiek getinte sopraan van Henar Alvarez als de folkachtige tenor van C'sar Caraza. De derde stem is die van Luis Antonio Muñoz. Ze zingen niet enkel maar declameren ook. In de uitvoeringen herken je - op enkele mooie melodieën na - nauwelijks iets van wat we tegenwoordig kennen als folk uit Galicië. Een enkele keer lijkt er een doedelzak te klinken, maar dan gaat het meer om small pipes dan om een gaita. Waar dit album dus in eerste instantie fraai is voor de liefhebber van middeleeuwse muziek zal het toch ook een rijke voedingsbron vormen voor eigentijdse folkgroepen in Spanje.
El camino de Santiago
En las cantigas de Alfonso X El sabio
UItv: Musica Antigua o.l.v. Eduardo Paniagua
Pneuma. – 2005
Oude Muziek